Note: The tonic system has been changed from polytonic to monotonic. Thespelling of the book has not been changed otherwise. Square brackets [] or questionmark indications (;) of the original have been kept. Some footnotes have beenplaced at the end of the book.
Σημείωση: Το τονικό σύστημα έχει αλλάξει από πολυτονικό σε μονοτονικό. Ηορθογραφία του βιβλίου κατά τα άλλα παραμένει ως έχει. Οι αγκύλες [] και ταερωτηματικά (;) είναι του πρωτοτύπου. Ορισμένες υποσημειώσεις του βιβλίουέχουν τεθεί στο τέλος του.
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΗ
ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ
ΦΕΞΗ
Α. ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ
ΤΑ ΜΕΤΑ ΘΑΝΑΤΟΝ
Η ΧΟΛΕΡΙΑΣΜΕΝΗ
ΕΝΑΘΗΝΑΙΣ
ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΦΕΞΗ
1912
Σ Η Μ Ε I Ω Σ I Σ
Εις τον παρόντα τόμον των διηγημάτων του Παπαδιαμάντη, πλην δύοδημοσιευμένων ζώντος αυτού, όλα τάλλα είναι ανέκδοτα και προσχέδιαδιηγημάτων κατά το μάλλον ή ήττον πλήρη, ευρεθέντα υπό της οικογενείας τουμετά τον θάνατόν του.
Και εμψυχώνονται μεν αι ασυμπλήρωτοι αυταί συνθέσεις από την έμπνευσινκαι την γοητείαν, την χαρακτηριστικήν των ωρίμων έργων του μεγάλουδιηγηματογράφου, έχουν όμως και ένα ιδιαίτερον αισθητικόν θέλγητρον, το ότιμας παρουσιάζουν τον τρόπον της εργασίας του, την αφανή επιμέλειάν του περίτην σύνθεσιν και μάλιστα την φροντίδα του διά την διατύπωσιν της αφηγήσεως,όπως π. χ. εις το δεύτερον της σειράς, «Ο γάμος του Καραχμέτη», που αρχίζει κατάδύο παραλλάσσοντας τρόπους.
Εκρίναμεν ότι έπρεπε να δημοσιευθούν τα ΤΑ ΜΕΤΑ ΘΑΝΑΤΟΝ αυτά έργα,όπως ευρέθηκαν, έστω και αν προδήλως υπάρχει ενίοτε εις αυτά λέξις ή φράσιςαλλοιώσιμοι ή πλεονάζουσαι. Και τούτο διά τον αυτόν λόγον, που μας επέβαλε τηνέκδοσιν όλων ανεξαιρέτως των δημιουργικών συνθέσεων του Παπαδιαμάντη καιόχι κατ' εκλογήν, η οποία προκειμένου περί πρώτης μετά θάνατον εκδόσεως τωνέργων μεγάλου συγγραφέως θα ήτον ασέβεια και αυθαιρεσία προς αυτόν και προςτο κοινόν. — Αι κατ' εκλογήν εκδόσεις, σύμφωνα με την παντού ισχύουσανφιλολογικήν συνήθειαν και την ουχί παραδοξολόγον αλλ' εμβριθή κριτικήν,γίνονται αργότερα, όταν η γνώσις των έργων και η έκτίμησις του συνόλου τηςπαραγωγής ενός συγγραφέως διαδοθούν και παγιωθούν εις την εθνικήν ή καιμάλιστα την διεθνή φιλολογικήν συνείδησιν.
I. Ζ.
Η XOΛEPΙΑΣΜEΝH
Την κατωτέρω διήγησιν, καθώς και μίαν άλλην, επιγραφομένην «το Θαύμα τηςΚαισαριανής», ήκουσα εκ στόματος της παθούσης, ήτις είνε η κυρά ΡήνηΕλευθέραινα, του ποτέ Ροδίτη, σεβασμία γερόντισσα Αθηναία.
«Με είχαν παρατήσει όλοι οι δικοί μου, ο άνδρας μου, όπως κι' ο αδερφόςμου...Είχα πανδρευθή μικρή, μ' αυτόν τον μπάρμπα-Λευθέρη, που βλέπεις πουκοντεύει τώρα τα ογδονταπέντε. Θα ήτον ως είκοσι χρόνια μεγαλείτερος απόμένα.
Τόσο μικρή και τόσο άκακη και άγνωστη ήμουν, κορίτσι δεκατριών χρονών.Εκείνος μ' έπαιρνε στα γόνατά του και μ' εφίλευε καραμέλες. Θα ήταν τριαντάρηςτότε. Εγώ ούτε ιδέαν είχα απ' αυτά τα πράγματα.
Σαν ήρθε η φοβερή χρονιά, που έφερε την κατοχή των Αγγλογάλλων και τηχολέρα, που βάσταξε τρεις μήνες κ' έπαψε την ημέρα του Αγίου Φιλίππου, ύστερααπό μεγάλη λιτανεία και δέησι που έκαμε ο λαός με τους παπάδες, με ταεικονίσματα, με Σταυρούς και με ξεφτέρια, κ' οι Αγγλογάλλοι φοβέριζαν τονβασιληά μας, τον Όθωνα, κ' εκείνος ήτον κλεισμένος στο Παλάτι, — μόνο για ναπαρηγορή τον λαό