[1]
ZONNEBLOEM-BOEKJES. No. 2.
EEN ABEL SPEL VAN ESMOREIT
SCONICS SONE VAN CECILIEN.
Ingeleid en van aanteekeningen voorziendoor
R.J. SPITZ.
Leeraar H.B.S. te Apeldoorn.
Tweede, herziene druk.
Uitgegeven door
“De Zonnebloem” te Apeldoorn.
1918.
[2]
Gedrukt ter drukkerij van de firma JOHs. J.C. VAN DER BURGH te Deventer.[3]
De hier volgende text van de “Esmoreit” is een publicatie volgens het handschrift naar Moltzer’s lezing.
Het “Abel Spel van Esmoreit, sconincs sone van Cecilien”, is een van de Middeleeuwsche tooneelstukken, die te vinden zijn in een handschrift, dat te Brussel bewaard wordt en vermoedelijkuit het laatste kwart van de XIVe eeuw dagteekent. Dit handschrift bevat “abele” spelen, d.w.z. kunstige, vernuftige, ernstigespelen, in tegenstelling met de kunstlooze “sotternieën” (kluchten), die zich mede in de verzameling bevinden en na de opvoering van een abel spel werden vertoond.
Deze abele spelen met de daarbij behoorende sotternieën zijn vermoedelijk opgevoerd door rondtrekkende voordragers: sprooksprekers.We kunnen met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid zeggen, dat we hier te doen hebben met een afzonderlijke ontwikkelingvan dramatische kunst, die staat buiten en los van de groote lijnen waarlangs het moderne drama, voortgekomen uit het kerkelijkdrama van de Middeleeuwen, zich heeft ontwikkeld. Het is hier, bij een uitgave die geenerlei wetenschappelijk doel beoogtof zoodanige pretentie heeft, niet de plaats, om op deze literair-historische strijdvraag nader in te gaan; de belangstellende[4]lezer zij verwezen, o.m. naar het helder betoog van Dr. J. te Winkel in zijn “Geschiedenis der Nederlandsche Letterkunde”(Deel I, blz. 530–538).1
Zooals boven gezegd werd, deze uitgave heeft geenerlei wetenschappelijke pretentie; vandaar dan ook dat de aanteekeningenbij de text, zich van alle philologische geleerdheid onthouden en zich bepalen tot het geven van de noodzakelijke verklaringen.
Wat ons dan bewogen heeft, naast de meerdere voortreffelijke wetenschappelijke uitgaven, die er van de Esmoreit bestaan, dezepublicatie te ondernemen?
Het antwoord zij, dat wij meenden, dat er voor een uitgave in smakelijken, prettigen vorm van dit stukje eigenaardige Middeleeuwschecultuur nog wel plaats was. Hoe kunstloos en psychologisch-naïef de verwikkeling en personen-teekening ook moge zijn, hetstuk heeft met z’n prettig- en vlot-klinkende, sappige, kleur- en schakeering-rijke dialoog zeker genoeg kunstwaarde om onsmodernen te bekoren, hetgeen meerdere opvoeringen van de laatste jaren hebben bewezen. Ook als cultuur-historisch documentheeft het stuk groote waarde; al was het maar alleen om te bewijzen hoe veel meer fantazie de doorsnêe-Middeleeuwer had, danwij critische, moderne menschen. Zoo zou op een modern schouwburg-publiek het voortdurend wisselen van de plaats-van-handeling(Sicilië—Damascus; in de text is de plaats telkens door den bewerker aangegeven.2 heel [5]wat storender werken dan het op den Middeleeuwschen toeschouwer zal